Ik heb een hele tijd lang gedacht dat het Amerikaanse “gotten”, de voltooid verleden tijd van “to get”, een verhaspelde versie van het Britse “got” was, dat eveneens de voltooid verleden tijd van “to get” is. Ik was op dat idee gekomen door een Londens vriendinnetje waarmee ik lang geleden scharrelde en die een zeer ongezouten mening over het Amerikaanse Engels had. But that goes without saying, natuurlijk.
Wat het bovenstaande betreft zat ze er trouwens wel naast. Maar dat geeft niet. Ze heeft me de dienst bewezen om veel van mijn typisch Hollandse Engels, ook wel “Dunglish” genoemd, glad te strijken, zoals mijn kenmerkend incorrecte gebruik van de conditional *. Zo ook nu, terwijl ik mijn leven deel met een native speaker, maar dan uit de Zafrikaanse hoek, wordt er nog vlijtig aan mijn Engels geschuurd en geschaafd.
Maar, om het verhaal even af te maken: “gotten” is de oud-Engelse grammaticaal correcte vorm van de voltooide tijd van “to get”, en niet “got”. De Amerikanen hebben dat gewoon beter gepreserveerd dan hun Britse linguïstische erflaters. Het is maar dat je het weet.
Het boekje waar ik deze wijsheid in gevonden heb is “The Mother Tongue, English and how it got that way – (1990)” van Bill Bryson. Deze notoire veelschrijver heeft het niet alleen met reisverhalen en geschiedenisjuweeltjes, maar dus ook met taal. En net als de andere boeken van zijn hand die ik tot nu toe gelezen heb, is dit exemplaar zeer de moeite waard.
Allereerst is er natuurlijk het degelijk aandoende onderzoek dat hij voor dit boek heeft moeten doen. Bryson komt goed beslagen ten ijs, lijkt het, en hij geeft in ieder geval de indruk dat hij weet waarover hij schrijft. Dat zijn we ondertussen gewend van hem, dus dat is niets nieuws. Wel nieuw is het feit dat mijn dame en ik hem op wat foutjes hebben betrapt.
Mijn vondsten zijn van een minder gewicht, alhoewel slordig. Het zijn spelfouten in niet-Engelse – Duitse en Nederlandse – woorden die hij als voorbeeld gebruikt, dus daar is weinig spectaculairs aan. Mijn vrouw vond echter een veel ernstigere overtreding. Bryson geeft namelijk de naam van de west-Kaapse taal Xhosa verkeerd weer. Dat is geen verschrijving, maar dat is een koe van een storende onnauwkeurigheid. We hebben deze schuiver in twee versies van het boek gevonden – inclusief in de index. Ga zelf maar zoeken.…
De kleine foutjes in het boek zijn geen reden om het niet te lezen. Het is leerzaam, grappig en zeer instructief voor het geval je iets wilt doen aan je in-depth begrip van het fraaie Engels. Dat staat vooral erg goed als je regelmatig met Britten, Australiërs, Zafrikanen of Amerikanen (enzovoorts) in het wild converseert. Een beter begrip zorgt namelijk voor een beter taalgebruik en dat is altijd een goed ding. Want wat heeft Ludwig Wittgenstein daar ook alweer over gezegd? Iets in de geest van “slordig praten betekent ook slordig denken” was het, als ik mij goed herinner. En wie wil er nu de indruk geven slordig te denken in een gesprek dat in het Engels wordt gevoerd? Het zal maar een sollicitatie zijn…
Aangezien het Engels langzaam maar zeker terrein wint in het Internationale – en zelfs nationale – verkeer, is het toch wenselijk dat we er wat meer over weten, zou je zeggen. Je doet jezelf daarom echt een enorme lol door The Mother Tongue te lezen – al was het alleen maar om te snappen welke woorden je in de kroeg wel of niet kunt gebruiken als je achter dat Engels-sprekende scharreltje aan zit. Wat je wel en niet kunt zeggen verschilt namelijk nogal tussen de verschillende soorten Engels en het kan derhalve de balans laten doorslaan in de richting van een publieke oorvijg of juist naar de andere kant – een spannende erotische verstrengeling bijvoorbeeld. Is dat een goede incentive or what?
*) Conditional (-if clause): “If I would have a million pounds, then I would buy myself a new house.” is grammaticaal niet correct. Dat moet zijn: “If I had a million pounds, then I would buy myself a new house.” Het zijn van die dingen.… Voor wie meer wil weten, heb ik nog wel een adresje voor bijlessen. Mijn mevrouw kan dat erg goed en de prijs is zeer redelijk. 🙂
