Het is weer onderwerp van gesprek in de politiek: wie moet de studie van onze jonge potentiële academici betalen? Moeten hun ouders dat, moeten ze dat zelf door geld te lenen of moet de staat dat doen? Wat mij betreft is het antwoord eenduidig: “De Staat moet de opleiding van haar volk bekostigen!”
Het jeukt me, dit onderwerp, want ik heb misschien wel één kind dat straks wil studeren. En zoals het er nu uitziet moet dat kind gaan lenen om dat te kunnen doen. En dat zou wel eens het begin van zijn financiële ondergang kunnen zijn, tenzij ik hem veel geld schenk of nalaat. Ik vermoed namelijk dat het hier dezelfde kant op gaat als in de V.S., waar studenten de speelbal van de banken zijn geworden. Want hoe het daar nu werkt tart elk gevoel voor rechtvaardigheid.” Er heerst in de V.S. een bedekte uitbuitingscultuur die volgens mij op deze planeet ongeëvenaard is.
Als je” wilt studeren in de V.S. dan moet je geld van een bank lenen. Daarop wordt in de regel 20% rente geheven en de lening is altijd uitgesloten” van een eventueel faillissement. Dat hebben de rijke kapitaalbezitters zo afgedwongen. Als je ooit failliet gaat in de V.S. dan blijft je studieschuld bestaan. Die gaat pas weg als je dood gaat of als je hem afbetaalt. En met het genoemde rentepercentage van 20% betaal je elke som zo ongeveer vier á vijf keer terug. Dus als je 20.000 dollar leent, dan betaal je uiteindelijk 100.000,- dollar terug. Zo zorgen de kapitalisten in de V.S. ervoor dat vooral zij en hun kinderen toegang hebben tot het hogere onderwijs en dat het voor de rest van het volk moeilijk tot onmogelijk is om te studeren, tenzij studenten” zich begraven onder een onbetaalbare schuld. Voor die laatste groep geldt dat ze in feite lijfeigenen worden van de bezittende klasse. Lijfeigenen met een academische graad, dat dan weer wel. Aangetekend zij dat je in de V.S. ook gratis scholen hebt, maar de uitstroom daarvan wordt buitengehouden door de rijke corporaties die vooral hun eigen gebroed – dat dus op dure scholen gestudeerd heeft – naar binnen haalt.
Als je het zo bekijkt dan is het effect van 200-zoveel jaar kapitalisme in de V.S. dat de bezittende klasse de beschikking heeft gekregen over een beter opgeleid slavenvolk. En om een typisch Angel-Saksische uitdrukking te gebruiken: They stack the cards in their own favour. De rijken hebben de regels zo gemaakt dat ze een grote beleidsinvloed voor zichzelf kunnen” waarborgen en dat ze hun voortdurend groeiende inkomen én rijkdom veilig stellen. Hoe dat precies werkt is na te lezen in Nobelprijswinnaar Stiglitz’ briljante boek” “The Price of Inequality”.
Het dreigt hier niet veel beter af te lopen. Ook hier – zij het nog in mindere mate – hebben de kapitalisten steeds meer te zeggen en verdwijnt de middenklasse uiteindelijk ook ten koste van een steeds rijker wordende toplaag. Ook hier zijn er mensen die met droge ogen durven te beweren dat studeren en onderwijs geen overheidsaangelegenheid zijn. Ook stellen deze parasieten dat de kosten van een goede beroepsbevolking – en degelijk menselijk kapitaal – bij het individu” zelf liggen en niet bij de staat. Ik geloof wat dat betreft in Scandinavië, waar ze” daar principieel anders mee omgaan. Daar krijg je van de staat een beperkte studietijd op kosten van de zaak. Ga je daar overheen, dan ga je pas op dat moment betalen. Zo’n attitude ten aanzien van wat de toekomst nodig heeft en wat het opleidingsniveau van je mensen zou moeten zijn, heeft dus zin. Dat heet diepte-investering.
Als je de kosten van scholing – op welk niveau dan ook – gaat afwentelen op de gebruiker” dan betekent dat automatisch dat de kwaliteit van je menselijke kapitaal er onder gaat leiden. Het staat ook haaks op het idee dat je als land vooruitstrevend en concurrerend moet zijn en daarom dus investeert in je strategische middelen, waarvan menselijk kapitaal de belangrijkste is. Uiteindelijk zal het contingent mensen dat zo stom is om zich voor een studie bij de nieuwe kapitalistische en parasitaire “adel” in de schulden te steken, steeds verder dalen. Dat leidt automatisch tot een kleine elite, die beter is opgeleid dan het overgrote deel van het volk en daardoor beter in staat zal zijn om de samenleving” dusdanig in te richten dat zij er nog rijker van kunnen worden – ten koste van een steeds groter wordend kansloos proletariaat.
Ik zie twee bewegingen opdoemen:
- Er zal als eerste een tegenbeweging ontstaan op het onderwijsgebied zelf, in de vorm van gratis universiteiten en andere onderwijs instellingen. Deze zullen gewoon zijn geaccrediteerd maar niets kosten en zij zullen uiteindelijk toch als adequaat geaccepteerd worden. Dat komt omdat de rijke elite steeds kleiner wordt en dus” het gewicht van een goed functionerende samenleving op den duur niet meer alleen kan dragen. Daarvoor” zijn meer goed gekwalificeerde mensen dan alleen die uit een minieme toplaag nodig.
- Er zal een brede volksbeweging ontstaan die zich actief en zelfs radicaal tegen de elite zal gaan verzetten. De mens van nu is te slim en te goed geïnformeerd om zich nog heel erg veel langer door de nieuwe bovenklasse” te laten uitbuiten. Uiteindelijk zullen die kapitalisten het lot van de Franse adel van na de revolutie (1789) volgen. Het volk zal zich roeren en de bezittende klasse zal aan de hoogste bomen worden opgehangen.
Wat ik hier boven beschrijf gaat niet morgen gebeuren maar wel binnen enkele decades. Dat zal zijn omdat de accumulatie van welvaart door de elite steeds sneller gaat en de armoededruk op de rest van het volk steeds sneller groeit. Wat zeg ik hier eigenlijk? Het gaat” niet alleen voor veel mensen veel slechter worden en voor een heel kleine elite steeds beter, maar ook het tempo waarin dit zich voltrekt gaat omhoog. Dat brengt de revolutie waarschijnlijk ook sneller bij ons dan we nu door hebben. Daarnaast kan die revolutie wel eens heel gewelddadig gaan worden, omdat de doelstellingen” van die kleine toplaag – meer ongelijkheid, bescherming van de privileges en afname van kansen voor het volk – steeds beter zichtbaar worden. Dat gaat natuurlijk een keertje heel erg mis. Het volk laat zich niet voor eeuwig besodemieteren en uitpersen. Daar hoeft maar één begaafd redenaar voor op te staan en het is gebeurd. De geschiedenis zit vol met voorbeelden van dergelijke reacties.
Wil ik dit allemaal? Nee. Ik wil een sociaal-democratische samenleving waarin iedereen gratis hoog kwalitatief onderwijs kan krijgen en waar het erfrecht sterk beperkt is. Dan verdwijnt de noodzaak van een” revolutie vanzelf. Komt die er ooit? Het zou kunnen. De wereld is ervoor geschikt. Alleen is de hebzucht van de elite – en ook haar ronduit criminele manieren om die te onderhouden – nog te “normaal” en te geaccepteerd. Geld is nu eenmaal een sterke motivator en het ideaal van de rijkdom is nog veel te aantrekkelijk. Daarom wordt door de massa nog steeds een oogje dichtgeknepen voor de criminele activiteiten van de bankiers en de grootindustriëlen. Dat zal echter niet zo blijven getuige het groeiende verzet tegen het neoliberale gedachtegoed in het algemeen en de toenemende ongelijkheid en de armoede in het bijzonder.
