Ik las laatst een buitengewoon trieste koptekst in de krant, die luidde: “Door dalende inkomsten in het Westen richten fabrikanten van rookwaar hun gloeiende ambitie meer op Afrika. Tabaksconcerns zien door de stijgende inkomens nieuwe kansen. Rechtszaken, intimidatie en omkoping worden niet geschuwd.”
… en dat terwijl zelfs in China het roken systematisch wordt ontmoedigd. Maar even wachten… Kennen we deze tekst niet van een eerdere gelegenheid, zij het in een iets andere vorm en over een iets ander onderwerp: de farmaceutische industrie? Als ik in mijn herinnering een jaar of 30 terugga dan moet het trieste antwoord helaas bevestigend zijn.
Die afgekeurde medicijnen zijn al decennia lang een issue. Geneesmiddelen die hier in Europa niet (meer) worden toegestaan, worden massaal in Afrikaanse landen gedumpt. De industrie, die wel begrijpt dat er regels zijn voor Europeanen maar kennelijk niet dat deze voor Afrika relevant zijn, zal het een worst zijn. Handel is handel, lijkt het devies, dus de verkoop gaat door. Nu ik er heel eventjes over nadenk schiet me er nog een te binnen: de bestrijdingsmiddelen voor de landbouw. Op het Afrikaanse continent wordt er gul en onbeheerst gespoten en gestrooid met middelen die hier al lang verboden zijn. Zo alles bij elkaar beschouwend staat als een paal boven water dat Afrika de vuilnisbelt van het westen is.
In dat licht valt het ook op dat er tot kortgeleden meer afgedankte computers van Europa naar Afrika gingen dan dat ze daar stopcontacten (of überhaupt beschikbare stroom) hadden. Als ik het goed begrijp is die dump-praktijk onder druk van de EU ondertussen afgelopen. Dat is maar goed ook, want veel van die hardware werd met de hand, door kinderen, op het strand verbrand om er de waardevolle metalen uit te halen; iets wat eigenlijk alleen maar veilig en doelmatig mogelijk is in een geavanceerde scheidingsoven. Kan de EU dezelfde druk niet op de verspreiding van sigaretten en bestrijdingsmiddelen zetten? Om maar gelijk een antwoord te geven: ze kunnen wel, maar ze doen het niet vanwege de peuken die de EU voor de sigarettenfabrikanten en haar uiterst effectieve Brusselse rooklobby poept.
Voordat iemand roept dat alle ellende die Afrika overkomt aan de hand van westerse bedrijven en bestuurders op een of andere manier aan het koloniale verleden en dús aan de kolonisators te wijten is: dat is onzin. De ellende die Afrika nu voor haar kiezen krijgt ligt aan de Afrikanen zelf en hun aperte onvermogen om voor vrijwel alle landen op dat enorme continent serieuze, democratische grote-mensen regeringen en instituten op te zetten. Afrikanen op hoge bestuurlijke posten bekommeren zich in de regel vooral om zichzelf en hun elite-genoten. De rest kan door de grond storten. Het is daarbij helaas wel zo dat het volk, dat vaak op de een of andere manier buiten het hele machtstheater staat, een genadeloos oor wordt aangenaaid. Kennelijk vinden vooral de Afrikaanse leiders dat mensenlevens minder waard zijn dan de belangen van hun coterie. Vandaar dat het roken daar nu super hip begint te worden.
