Niets doet me meer deugd dan het ontkrachten van een hippie-mythe. Dat kan over van alles zijn, maar die over gezondheid en eten zijn het leukste. Dat zijn namelijk takken van sport waarin de grootst mogelijke onzin wordt verkondigd en waar het nawauwelen van de meest vage goeroes het hoogste goed lijkt te zijn. En dat alles grijpt plaats in de veronderstelling dat de voedselindustrie per definitie fout is en zich inlaat met de ene samenzwering tegen de consument na de andere.
Dat laatste is misschien wel een klein beetje zo – dat leer ik van Rosanne Hertzberger, uit haar boek “Ode aan de E‑nummers” (2017) – maar dat is dan vooral op aandringen van de consument zelf. Die wil tegenwoordig “clean labels” hebben en daarom worden veel ingrediënten met E‑nummers nu vervangen door precies dezelfde ingrediënten maar dan anders – E‑nummervrij – geproduceerd. “Natuurlijk” heet het dan, maar besodemieterij blijft het.
De voedselindustrie is gelukkig flexibel. Wij vragen, zij draaien. Soms halen ze daar de meest ingewikkelde capriolen uit om de kwaliteit van hun producten te realiseren, ondanks de ad-hoc taboes op beschikbare en noodzakelijke hulpmiddelen, waarvan de plaats moet worden ingenomen door iets “natuurlijks” of door een volledig herzien proces. Je zult er maar aan staan: de irrationele nukken van de consument maken het die mensen echt moeilijk. Maar het lukt ze, elke keer weer, om genoeg én goed eten voor ons allemaal in de schappen te leggen; + nog een beetje meer. En dat is overgrotendeels zo omdat de productie van voedsel zo industrieel is. Zonder die industrie had ik hier nu niet gezeten om deze zinnetjes op te tikken.
Hertzberger maakt me blij met haar boek. Ze veegt de vloer aan met allerlei esoterische betweterij die over voedsel in het algemeen en additieven in het bijzonder bestaat. Dat doet ze met heldere taal, een goed gevoel voor humor en keiharde wetenschap. Na haar boek heb ik geen enkel probleem meer met smaakversterkers, kunstmatige zoetstoffen en anti-oxidanten en interesseert me het label van de spullen die ik koop niet meer. Alhoewel, eigenlijk, als je haar “clean label” verhaal leest, dan wil je producten met zo veel mogelijk E‑nummers hebben. Daar zit namelijk veel minder kunst- en vliegwerk om die consument mee om de tuin te leiden in. In de regel betekent dat ook gelijk “goedkoper” denk ik dan, maar misschien ben ik naïef. In elk geval raad ik iedereen van harte aan om dit boekje te lezen, want je lacht je rot over de onbenulligheid waarmee elke voedsel-hippie geplaagd wordt. En je wordt je ook wat bewuster van de ingrediënten waarop je wel zou moeten letten: suiker, zout en vet.
Eerder al noteerde ik iets over Hertzberger. Ik bevind me kennelijk in een voedsel-gevoelige periode, maar dat kan te maken hebben met het feit dat ik thuis door mijn voorraad Friulaanse waren heen ben en op het punt sta die eindelijk weer aan te vullen. Ik vermaak mezelf graag met allerlei fabeltjes over de superioriteit van het Italiaanse eten en daarnaast heb ik als gastheer” al maanden geen fatsoenlijke grappa meer in huis om aan te kunnen bieden. De Heimat roept dus en wel met zeer luide stem. Echter, wat waarschijnlijk ook aan de hand is – naast mijn zwak voor hippie-bashing – is dat ik sowieso warm word van academisch hoogvliegende dames (Hertzberger is doctor in de micro-biologie) die trefzeker een punt kunnen maken dat lekker controversieel is (in niet zo welingelichte kringen) en dat ook nog eens een hoog mediaprofiel krijgt. In het geval van “Ode aan de E‑nummers” is dat zeker zo. De heisa die in de media is ontstaan over dit boek is om je vingers bij af te likken.
Er is meer moet ik toegeven: ik zou geen rechtgesnaarde Friulaan zijn als ik deze mevrouw ook niet stiekem leuk zou vinden om naar te kijken. Ze bewijst met haar frisse verschijning (anekdotisch maar overtuigend) haar gelijk. Kijk naar de gemiddelde veganist en je schrikt je te pletter. Deze dame, met al die E‑nummers die ze consumeert, ziet er toch blakend en stralend uit? Wat mij betreft kunnen we daar – ook als leek – al wat voorzichtige conclusies uit gaan trekken…
