Om er nog maar eens op terug te komen: als ik het goed begrijp dan verwacht Volkswagen een enorme douw te krijgen; niet alleen op de beurs maar ook op de markt én op juridisch gebied. De aandelen VW zijn denk ik ondertussen wel door het nulpunt heengezakt, wat in principe betekent dat je betaald krijgt om ze nog in je portfolio te houden. Het product – Das Auto – zal ongeveer eenzelfde weg gaan, want nu denkt iedereen dat vooral VW niet te vertrouwen is. Het effect is dat op het moment allerlei belanghebbenden – staatsonderdelen, hele hordes particulieren (voor de gelegenheid geclusterd in juridische belangengroepjes) alsook de controlerende en sanctionerende instanties – zich aan het warmlopen zijn om VW voor de rechter mores te leren.
Al het bovenstaande gaat VW geld kosten. Inkomsten dalen doordat Das Auto niet of veel minder zal verkopen, de inzakkende beurswaarde laat enige miljarden aan kapitaal verdampen en ja, die rechtszaken gaan uitdraaien op gigantische claims. De Volkskrant vertelt mij vandaag dat VW al 6,5 miljard €uro opzij heeft gezet om de juridische kosten te kunnen opvangen. Daarbij stelt zij gelijk de vraag of dat wel voldoende zal zijn, zelfs als het wordt aangevuld met alles wat VW in kas heeft: nog eens 28 miljard €uro.
Ik begrijp dit allemaal. Als je de kluit besodemietert, dan moet je bloeden. Het is alleen niet terecht om te denken dat alleen VW dit doet, want de beerput die nu is opengetrokken laat zien dat op alle fronten die er in de automobielindustrieketen – van fabriek tot garage tot chip-tuner – van alles niet pluis is. En dat dit niet zou gelden voor alle automerken, kun je mij echt niet wijsmaken. Als rechtgesnaard Autonoom ben ik toch al niet overtuigd van de geloofwaardigheid van kapitalisten in het algemeen en de industrie in het bijzonder. Ik denk al heel lang te weten hoe het allemaal echt in elkaar zit.
En toch blijf ik dan nog met een vraag zitten. En die gaat over de dividenden die zijn uitgekeerd op het aandeel VW in de laatste jaren. Er is via die aandelen-winst-weg veel geld van VW naar de aandeelhouders gevloeid, die daar goed van geboerd hebben. Die uitkering is in ieder geval deels bijeen gekregen door de nu ontdekte fraude. Als je die twee dingen bij elkaar optelt dan zou je toch denken dat die onterecht uitgekeerde dividenden van de aandeelhouder zouden moeten worden teruggevorderd. Het probleem is echter dat dit volgens mij niet zo zit ingebakken in het economische metier. Het mag niet. Er zijn geen instrumenten voor. En als klap op de vuurpijl is het juist niet handig om onwetende aandeelhouders aan te slaan voor beleid waarop ze geen enkele invloed hebben. Toch is het ergens niet in de haak. Winsten op aandelen – ook als die oneerlijk zijn verkregen – worden in diepe zakken gestoken en ze zijn daar met geen mogelijkheid meer uit te krijgen. Voor mijn gevoel zou dat anders moeten.
Het is wat mij betreft een niet erg correcte organisatie van het kapitaalsverkeer op die zogenaamde vrije markt. Als VW failliet gaat, dan komen de kosten daarvan voor een niet gering gedeelte voor de kiezen van de Duitse belastingbetaler. Ofwel, een groot deel van het risico verbonden aan het (frauduleuze) ondernemen wordt zo verlegd naar de publieke sector, terwijl al die miljarden aan aandelenwinst op die particuliere bankrekeningen blijft staan.
Eigenlijk is het gek dat die dividenduitkering nooit meer teruggevorderd kan worden, omdat op die manier de financiële consequenties van de fraude – voor zover die de publieke sector raken – enigszins beperkt kunnen worden. We hebben iets dergelijks eerder gezien, toen de banken met ons belastinggeld overeind gehouden moesten worden, terwijl de graaibankiers nog steeds op al die door hun banditisme verkregen miljoenen zitten. Dat kan volgens mij niet kloppen.
