Weer iets waarover ik eigenlijk nooit serieus heb nagedacht: de peilingen rond verkiezingstijd. Met mijn onwetendheid heeft kompaan Arjen Lubach gisteren korte metten gemaakt en dat deed hij heel geraffineerd. Hij gebruikte daarvoor ter illustratie zijn zelfgebakken app Kamergotchi, die ik voor gisteravond eigenlijk nog niet als iets serieus gezien had.
Voor de liefhebbers: Lubach heeft een appje gelanceerd waarmee je – net als bij Tamagotchi – lijsttrekkers op je device kunt laden om ze vervolgens te adopteren. Je moet ze dan verzorgen en managen, anders gaan ze dood. Het leuke hiervan is dat de app en de centrale monitoring van het platform achter de app samen met wat datamining gewerkt hebben als een peiling voor de politieke partijen: welke Kamergotchi op welke manier werd verzorgd zegt iets over zijn/haar waarde voor de kiezer die Kamergotchi speelt. Een lid dat massaal aan het sterven gelaten wordt of niet eens in de top 100 terecht komt, heeft bij de verkiezingen misschien wel slechte kaarten; en andersom.
Het filmpje erover is erg onderhoudend en de voorspelling die er misschien in besloten ligt is hoopvol. Als het aan de Nederlandse Kamerkotchi-speler ligt, dan wordt Groen Links’ Jesse Klaver waarschijnlijk premier! Hij is namelijk van alle virtuele politici al de meest en de langst overlevende. Het zou kunnen dat deze verkapte peiling beter voorspelt dan welke officieel exemplaar dan ook, want mensen doen dit spel met hun hart, terwijl ze echte peilingen waarschijnlijk met het hoofd(je) doen en daarbij nog tactisch kunnen antwoorden ook. Maar nog belangrijker is dat het Kamergotchi-spel niet op zichzelf reageert, zoals peilingen dat wel doen. Die meten voor een niet gering percentage hun eigen effect op de kiezers, omdat die kiezers zelf de peilingen volgen en vervolgens weer aan peilingen meewerken. Voor hen die preciezer willen weten hoe dat werkt heeft Lubach ook een zeer bruikbaar flickje gemaakt. Even tussendoor voor het lekkermaken: het is wel geinig hoe Kamerkotchi zich laat opdelen in categorieën. Jesse Klaver is bij de vrouwen erg populair, Geert Wilders spreekt vooral mannen aan.
De belangrijkste boodschap van Lubach: peilingen zijn gevaarlijk omdat het mensen aanzet tot “tactisch stemmen”. Dat is stemmen op een partij die je niet wilt hebben om ervoor te zorgen dat een andere partij – eentje die je nog veel nieter wilt hebben – geen of minder kansen maakt. Wanneer je als kiezer ook maar een vaag idee over stemverdelingen na verkiezing hebt, dan zou je in het stemhokje wel eens kunnen afwijken van de partij waarmee je het eens bent, ten bate van iets wat je eigenlijk niet wilt. Dat zou beter moeten kunnen als iedereen zou stemmen op de partij die zij/hij ook echt in de Kamer wil terugzien. Dat maakt de democratie zuiverder én beter. In het verlengde daarvan echter kun je stellen dat directe, ongetrapte democratie levensgevaarlijk is. Dat is namelijk een gelegitimeerde vorm van populisme, zonder de broodnodige partij-filters of wat dan ook. Ons land zou er vrij subiet van naar de sodemieter gaan. Dat baseer ik op de plaats van de PVV in de peilingen, die toch een deplorabele staat van het electoraat laat zien…
