Onderin deze aantekening staan wat interessante links…
Vandaag zie ik in de pers een melding die mijn gemoed ernstig troubleert: President van de V.S. Donald Trump heeft het klaargespeeld om de grens van 13.500 leugens te passeren. Ik kan me de afschuw in de V.S. goed voorstellen. Ik heb gehoord van het fenomeen “Gaslight Narcist” en ben geneigd medelijden te hebben met het Amerikaanse volk. Ik citeer ter illustratie een passage uit De Volkskrant:
“Er gaat geen dag voorbij, of Amerika’s 45ste president vertelt niet de waarheid of hij verdraait het. Van immigratie en het Rusland-onderzoek tot het Oekraïne-telefoontje en de Syrië-terugtrekking. Wanneer Trump in een boze bui is, gaat hij zelfs zo’n 22 keer per dag in de fout.”
Ik heb uit betrouwbare bron begrepen dat de belanghebbenden rond Trump, die iets van hem willen, verwachten of nodig hebben, hem dagelijks vertellen – “dat er helemaal niets mis is met jou, Donald, maak jij je maar geen zorgen…” – waarna ze achter zijn rug de opbrengst tellen…
Uit eigen observatie weet ik dat de inhoud van het verhaal dat Trump zichzelf en de rest van de wereld voorhoudt niet het meest interessante van zijn dagelijkse optreden is. Het grootste deel van zijn publiek – dat geen directe aanhanger van hem is – weet ondertussen dat de meeste dingen die hij zegt kant noch wal raken. Wat Trump uitkraamt is meestal onzin. Dat weet denk ik vrijwel iedereen. De wetenschap dat Trump dagelijks en publiekelijk liegt is ondertussen voor elke Tom, Dick & Harry heel normaal geworden. De telling waarnaar ik hierboven verwijs is daarvan het trieste bewijs.
Interessanter is Trumps aperte ziekte en de symptomen ervan die hij op een Daily Basis aan de hele wereld laat zien: Trump is een narcist. Narcisten zijn emotionele roofdieren en een buitengewoon fenomeen, dat – als het niet zo triest en destructief was – de menselijke psyche in zijn meest verwarrende en onnavolgbare staat laat zien…
…althans, dat vind ik als observant zelf. Narcisme heeft mijn aandacht omdat het licht werpt op de pathologie van een persoonlijkheid die ik bij gebrek aan een betere indicatie misschien gewoon “slecht” zou moeten noemen, maar die ik, ondanks de afwezigheid van ook maar de geringste schijn van kans, met alle macht probeer te begrijpen.
Zo zou ik graag inzicht krijgen in wat de drijfveren en mechanismen in Trump’s hoofd zijn, omdat ik (om mijn vingers achter mijn wereld en de mensen daarin te krijgen) me bezig houd met figuren die vanwege hun problematische persoonlijkheid op de vuilnisbelt van de geschiedenis zijn beland. Dat zijn Hitler, Pol Pot, Mao en Stalin, om er maar een paar te noemen, maar ook Trump. Trump is hier en nu, dus veel toegankelijker dan zijn voorgangers. Het ligt ook in de lijn der verwachtingen dat met Donald Trump precies hetzelfde gaat gebeuren. De indruk dat narcisme en dictatuur aan elkaar verwant zijn op de een of andere manier dringt zich regelmatig bij me op.
Het record dat Trump vandaag heeft gezet is in en in triest. Toch gaat het er bij mij niet in dat hij een slecht mens is. Waarom niet? Omdat ik dit fenomeen narcisme ken. Trump is dan wel een pathologische leugenaar, een destructieve persoon die geen spaan van zijn politieke of sociale opponenten (of partners) heel laat, die – in weerwil van zijn wangedrag – een bizar niveau van loyaliteit vraagt van zijn omgeving en die als een roofdier in zijn eigen illusie leeft, maar dat is hij omdat hij een narcistische afwijking heeft. Hij heeft een ziekte die hem belet om zijn werkelijke zelf waar te nemen. De illusie van het eigen geweldige ego en het aanpalende destructieve gedrag is een volledig automatisch werkend en voor de narcist onzichtbaar mechanisme, dat verband houdt met een echte fysiologische afwijking in de hersenen. De narcist zelf heeft daarover zelf geen enkele controle. Die is gewoon echt heel erg ziek, iets wat hij vanwege de aard van de ziekte zelf met geen mogelijkheid kan inzien. En om iemand slecht te kunnen noemen, moet er bij die persoon een intentie zijn om handelingen te verrichten waarvan hij weet dat die niet door de beugel kunnen én moet hij zich er zelf bewust van zijn. Bij de volbloed narcist is van geen van beide sprake. Het is ook daarom dat de narcist zichzelf geweldig kan vinden terwijl de rest van de wereld hem verwerpt.
Een narcist heeft in de regel geen echte vrienden en hij weet zelden waarom. Zijn verhouding tot de mensen om hem heen is instrumenteel. Zij moeten hem iets opleveren en onvoorwaardelijk deelnemen aan zijn zelfvervullende narrative, anders zijn ze niet meer welkom. Ze worden dan publiekelijk afgeschoten (Trumps getwitter en geFoxNews) en vervolgens afgedankt. Loyaliteit aan de narcist moet totaal en volledig zijn, wat hij ook doet. Zijn leugens, conflicten of misdragingen kunnen niet ter discussie worden gesteld op straffe van verbreking van de relatie. Deze dingen zijn aardige pointers naar het – onvrijwillig – ontbreken van een consistente moraliteit en de manifestatie van het roofdierengedrag. De vraag om speciale loyaliteit is vrijwel altijd geworteld in immoreel denken of handelen en in het geval van de narcist ligt dit volledig buiten zijn eigen gezichtsveld. De illusoire narrative die de narcist dagelijks bij zichzelf herhaalt, stelt hem in staat om rustig te slapen, ondanks de vele diep gekwetste mensen die hij achterlaat. Wat je daarbij kunt opmerken: de narcist wijzigt zijn beeld van het verleden met het specifieke doel om er voor zichzelf mee weg te komen. Dat wijst minstens op een kleine scherf van bewustzijn van het eigen wangedrag. Daarna echter, is de werkelijkheid voor altijd verdwenen achter een nieuw, aangepast verhaal, dat vooral de doelen van de narcist dient.
Trumps zielige gepruts is voor iedereen die het kan binnenhouden dagelijks op TV en Twitter te zien. De verontwaardiging over zijn leugenachtigheid en zijn narcisme groeit met de dag. Evenwel heeft dit geen enkel effect op Trump zelf. Hij blijft rotsvast geloven in zijn eigen genialiteit, hij laat geen feedback toe, hij kan alleen zenden en niet ontvangen en hij heeft een pathologisch gebrek aan empathisch vermogen. Zo bouwt hij een illusie om zichzelf heen die als doel heeft om zijn domme en soms zelfs misdadige gedrag voor zichzelf goed te praten, zonder dat zelf te weten.
Trumps optredens zijn zeer herkenbaar. Ik heb in mijn eigen omgeving in een grijs verleden elementen gekend die krek hetzelfde gedrag vertoonden. Daarom weet ik me ook heel goed te verplaatsen in de gevoelens van de mensen om Trump heen: de machteloosheid, het onrecht, de afschuw, de totale uitzichtloosheid en het volledig afwezige vertrouwen dat het ooit nog goed zal komen met hem.
Ik kan ze het antwoord zo geven: “Neen, het gaat nooit goed komen met Trump, want de illusionaire narcist is ziek, egocentrisch, verstoken van een werkend moreel kompas en niet in staat tot enige zelfreflectie.” Een professioneel exemplaar zal elke feedback één-op-één naar de spreker terugspiegelen. Een narcist kan zich met recht afvragen waarom hij met zoveel mensen om hem heen een slecht rapport heeft… om vervolgens de verantwoordelijkheid voor een conflictueus leven volledig bij anderen neer te leggen.
Wat in de tekst hierboven vooral duidelijk wordt over de narcist, is hoe wars hij is van feedback. Hij wil kan geen enkele terugkoppeling over het eigen gedrag verdragen. Mocht hij die onverhoopt toch krijgen, dan antwoordt de narcist met de acute beëindiging van de communicatie, de afwijzing van de gesprekspartner en soms ook met veel verbaal geweld. Hij doet dit om zichzelf te beschermen tegen kritiek en om een wereldbeeld te onderhouden, dat zijn verwerpelijke gedrag en (onvrijwillige) oneerlijkheid legitimeert. De narcist creëert daarmee een bubbel om zichzelf heen, die hem in staat stelt om de reële wereld af te schilderen als slecht, onbegrijpend, vijandig en dom en het biedt hem de mogelijkheid om, waar hij ook komt, rücksichtslos een spoor van vernieling te trekken. Daarbij pleit hij zichzelf vrij van elke verantwoordelijkheid die hij heeft en schildert hij elke opponent af als een onbeheerst, slecht, dom en woest mens, waartegen hij in bescherming genomen moeten worden door de mensen om hem heen. De narcist verwacht daarbij altijd geholpen en geloofd te worden. En om dat te bereiken, liegt hij zijn eigen werkelijkheid bij elkaar.
Het uiteindelijke doel is: sterven in de perfecte wetenschap nog nooit iemand enig onrecht aangedaan te hebben.
Er is een hele geinige bijkomstigheid bij de narcistische persoonlijkheid en dat is dat hij geen zijwaartse verbanden naar zichzelf kan leggen. Als Trump zijn eigen gedrag bij iemand anders ziet, dan kan hem dit wel tot op het bot verontwaardigen, maar er gaat bij hem verder nergens een belletje rinkelen. Zo is het mogelijk om over hem een stevige satire te maken zonder dat hij doorheeft dat het over hem gaat. Als je hier de naam Trump zou vervangen door een andere, dan zou hij – als hij deze aantekening leest – niet doorhebben dat het om hem gaat. Dat is namelijk de kern van het fenomeen narcisme: niet kunnen zien wat jouw effect is op je omgeving, omdat het vermogen om signalen uit die omgeving waar te nemen ontbreekt. Zo is het ook nog eens: een narcist begrijpt geen bodylanguage en kan geen hint juist interpreteren.
De narcist leeft in een volledig gefabriceerde werkelijkheid, waarin hij nooit iets fout doet en waarin iedereen gek is behalve hij. Hij hoeft in die wereld nooit verantwoording af te leggen voor zijn leugens en zijn immorele gedrag en hij legitimeert zo voor zichzelf dat hij anderen afdankt. Pathologisch liegen is een randvoorwaarde voor narcisme. Trump zal voor altijd zal denken dat hij de beste president van de V.S. ooit is en de mensen in zijn omgeving zullen dit – zolang hij leeft – tandenknarsend moeten accepteren. Daarbij teken ik nog wel één ding aan: de narcist is een beklagenswaardige mens, die nooit zal begrijpen wat de wereld toch tegen hem heeft, die denkt dat hij het onderwerp is van een permanente heksenjacht en vindt dat voor hem eigenlijk vooral sterk medelijden op zijn plaats is.
Slotopmerking
De vraag waarom mensen dan überhaupt iets met Trump te maken willen hebben blijft interessant. Die is ook goed te beantwoorden. Narcisten zijn emotionele roofdieren, die mensen aan zich weten te binden met hun charme, schoonheid en hun sublieme toneelspel.
Narcisten zijn vaak mooie en aantrekkelijke mensen. Ze bieden iets wat de ander wil hebben. In giftige relaties met narcisten is dat geborgenheid, nabijheid (en seks), bij een narcistische ouder (naar zijn kinderen) is dat erkenning, bij Trump is het de toegang tot macht en rijkdom.
Wie de links hieronder volgt komt terecht op zeer ontluisterende artikelen over dit soort mensen.….
Wat is een Gaslighter / Narcist – Waarom is het zo moeilijk om je van een narcist te bevrijden? – Een verhelderend artikel over de Gaslight Narcist die Trump heet – Eerdere aantekening: Narcisme… – Verplichte literatuur: The subtle Art of not giving a F*ck (2016) door Mark Mason.
Ja, die case is enigszins terecht.
Echter,
je kunt me vanwege mijn liefde voor het intellectuele metier gerust in dezelfde categorie zetten als Mussolini. Maar toch, de uitvinding van een zeer dodelijk gebleken politiek stramien kun je mij echt niet verwijten. 🙂
Jouw tweede opmerking snijdt wat mij betreft een aardige dennenboom. Ik stel voor daar een keer over te debatteren, want ik ken je als een begaafd denker. Ik zal ondertussen het nodige huiswerk doen. Dat beloof ik.