Dit plaatje is een collage. Links het kloeke hoofd van Benito Mussolini op een aankondigingsposter hangend in mijn gang, met als begeleidende tekst: “Demonstratie van de Fascistische Revolutie”. Rechts de binnenkant van mijn WC-deur. Als deze gesloten is, dan kijkt Errico Malatesta – mijn enige echte politieke idool – van de linkerwand schuin neer op Mussolini, centraal op deze deur. Hoe besmuikt ook, weggestoken achter de privacy van mijn toilet, moet ik toch even een obligaat AntiFa-punt maken. Want de vraag waarom de oprichter / uitvinder van het fascisme zo prominent bij een sociaal-anarchist aan de muur hangt, is niet triviaal.
De bovenstaande vraag heb ik al eens beantwoord, zij het in verband met het Nationaal-Socialisme. Kort gesteld komt het er op neer dat ik de beeld-taal van de fascisten erg aantrekkelijk vind. Ik zou mezelf voor mijn kop kunnen slaan over een dergelijke dispositie, maar eigenlijk is die heel normaal (om dat gruwelijke predicaat maar eens te gebruiken). Als je er heel even over nadenkt, dan is de logica onontkoombaar.
In de tijd voor internet en kleurentelevisie werd propaganda vooral verspreid op posters, in kranten en af en toe op het witte doek. Vooral op zo’n poster moet de boodschap “er af springen”, dus dat vereist een grafische effectiviteit van een hoge orde. De moderne tijd, die na de eerste wereldoorlog (1914 – 1918) aanbrak, had daarvoor een mooie beeldtaal tot haar beschikking, die net was uitgevonden en die erg goed moet hebben gewerkt voor de overdracht van vooral ideeën (in plaats van plaatjes): het Kubisme. Begonnen als stroming binnen de beeldende kunst omstreeks 1906 en lopend tot ongeveer 1920, was het Kubisme de precursor van het Futurisme, de stroming die in belangrijke mate vorm gaf aan alles wat ik Totalitair-Realisme zouden kunnen noemen. (Ik schrijf het maar even zo op, want een betere term kan ik niet verzinnen.) Het Futurisme, op haar beurt, was vergeven van de fascisten, want die zwarthemden hadden iets met die toekomst, die beter, sneller, groter en rationeler moest worden, wars van oude tradities en kleinburgerlijk geleuter.
Ik ben een fervent toekomstkijker Рeen futurist apr̬s la lettre Рmaar dan een van de linkerkant van het politieke spectrum. Dat weerhoudt me er niet van om toch heel erg aangesproken te worden door de beeld-retoriek die door de fascisten gehanteerd werd (of wordt, alhoewel de beeld-meesters van weleer, afgemeten aan de kwaliteit van vandaag, niet meer actief zijn). In mijn optiek kun je zeggen wat je wilt, maar het Totalitair-Realisme is visueel bijzonder aantrekkelijk; welke club er ook gebruik van maakt.
Daarom hangt Mussolini dus aan mijn muur. Maar er is nog iets: er zijn politieke commentatoren die ons waarschuwen voor een nieuwe New Order, die van het insluipende fascisme van vandaag. Daaronder zitten begaafde analysten, zoals Madeleine Albright en Noam Chomsky. De teneur van hun verhaal is dat het fascisme steeds prominenter wordt, en niet alleen als subcultuur in het grootsteedse Europa, maar als vigerende “ideologie” van hedendaagse regimes. Dat van Donald Trump (VS) is er een van. Aangezien ik de angst van Albright en Chomsky deel, wil ik best een handje meehelpen om de wereld te waarschuwen. Verbeter de wereld en begin bij jezelf is het idee. Dus ik verbeter de wereld en begin alvast in mijn toilet. Daarom hangen er niet alleen Futuristen aan mijn muur, maar ook Mussolini. Zijn verschijning moet de bezoekers van mijn huis aan het denken zetten.
Als laatste opmerking stel ik dat er een grens is. Ik zou nooit een portret van Adolf Hitler aan mijn muur hangen om de reden die ik hierboven noem. Alleen Mussolini waarschuwt in mijn huis voor het opkomende fascisme. Dat is curieus om twee redenen: ten eerste is hij precies degene die het fascisme heeft uitgevonden; ten tweede was hij het die na de eerste wereldoorlog naar Londen afreisde om de wereld te waarschuwen voor een getergde en populistische Hitler, die na het verdrag van Versailles (1918), met een uitgeknepen Duitsland eigenlijk geen andere kant op kon dan een nieuwe, totale oorlog in Europa.
Broeders laat ons de kazerne sloopen
En op haar geëffenden grond
Ons zaaien weer in vreugdig hopen
Op oogst, op een blijderen stond
De wreede waap’nen neergesmeten
D’uniform rukt u van het lijf
En alom weergalmde ’t van de kreten:
Komt broeders staakt dit moordbedrijf
De wapens neer
Voortaan soldaten
‘T kruit ten prooi aan den wind gelaten
Het helsch kanon ontbrand niet meer
Geen valsche roem en eer voor soldaten
Breekt de zwaarden over de knieën
En regimenten gaat uiteen
Met wat recht dwingt men ons te leeren
Die vloekbare kunst van het staal?
Zullen wij dan eeuwig blijven eeren
Dat menschenonteerend schandaal?
Neen neen niet langer mag m’ons leiden
Naar de slachtplaats als het vee
Wil men ons tot oorlogshelden wijden
Wij zijn de soldaten van de vree!