Op zaterdag 3 april 2010 is de oud leider van de Zuid-Afrikaanse “Afrikaner Weerstandsbeweging”” (A.W.B.), Eugène Terre’Blance (E.T.B.), vermoord door twee van zijn landarbeiders. Hij wilde ze geen loon betalen, waarop de twee precies dat Zuid-Afrikaanse middel inzetten dat het land al zo lang in zijn greep houdt: fysiek geweld… en met dodelijke afloop (ook) dit keer. De aanslag is door president Jacob Zuma veroordeeld als “een droevig moment in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis” en een “laffe moord”. Hij is president, dus hij moet dat zeggen. Maar ik heb daar toch een ander gevoel bij.
Want hoe zat het ook alweer? De Afrikaner Weerstansbeweging is een stelletje hardgeneusde racistische fascisten dat niets anders zou willen dan het herstellen van het apartheidsregime op basis van een door haar aangehangen “blanke suprematie”. Weten we het nog allemaal? De zwarte Zuid-Afrikanen werden door de blanken als onmensen weggezet en meer dan 40 jaar lang onderworpen aan een raciale onderdrukking die zijn weerga voor zo ver ik weet niet heeft gekend.
De A.W.B. heeft een ruime steen aan de apartheid bijgedragen – al was het maar door het verrichten van een stevig ideologische lippendienst aan het apartheidsregime van het land, waardoor een groot deel van de blanke natie de apartheid voor zichzelf heeft kunnen legitimeren. Het verwerpelijke gedachtegoed van het Nationaal Socialistische Hitler Duitsland werd door hen op z’n Göbbeliaans aan de segregatie-politiek gekoppeld. Ik weet niet of de bedenkers van de apartheid – de actieve rassenpolitiek in Zuid Afrika tussen 1948 en 1990 – zelf een dergelijke parallel getrokken zouden hebben. Waarschijnlijk niet, anders had bijvoorbeeld de heer Hendrik Verwoerd, een van de belangrijkste architecten van het systeem, niet liever van “goed nabuurschap” dan van “apartheid” gesproken. Een raciale segregatie met bijbehorende onderdrukking was tot daar aan toe, maar een vergelijking met Hitler, die juist 3 jaar voor de geboorte van de Zuid-Afrikaanse apartheid aan zijn einde was gekomen, ging kennelijk een brug te ver.
Niet voor de A.W.B. echter. Kijk naar het beeldmerk hier boven; dat spreekt boekdelen. En ik zit me dan ernstig af te vragen waarom Zuma zo verdrietig is. Ergens snap ik het wel. Hij wil natuurlijk dat zijn land een geciviliseerd grote mensen land wordt, waar geweld niet meer als het geëigende middel wordt gezien om conflicten op te lossen. Ik vind dat een bewonderenswaardig streven waar ik helemaal voor ben, maar voor E.T.B. zou ik bijna een uitzondering willen maken. Ik heb het op deze plaats wel vaker gesteld, maar als Hitler ergens tussen 1924 en 1932 voor zijn pegel was geschoten, dan hadden we daar nu nog voor geapplaudisseerd. Nu heeft E.T.B. niet een fractie van de invloed gehad die zijn grote voorbeeld wel kende, en bij lange na niet het zeer dodelijke effect, maar toch is hij een belangrijke exponent in het Zuid-Afrikaanse apartheidsverhaal. In die zin heeft hij ruim bijgedragen aan de haat, ongelijkheid, onderdrukking en het politieke geweld, precies die dingen die heel veel zwarte mensen het leven gekost heeft.
Ik vind geweld tegen personen niet chic en zeer ongewenst. En als iemand daarbij ook nog eens het leven laat, dan vind ik het nog verwerpelijker. Misschien zou je zelfs een man als Hitler in leven gezien willen hebben om hem voor de rest van zijn miezerige bestaan met zijn neus in zijn eigen politieke excrement te kunnen wrijven. Als dat had gekund…
Ik zie het al voor me: Adolf Hitler, levenslang in een Berlijnse gevangenis, “gecipierd” door Joodse, Anarchistische of Zigeuner bewakers die hem elke dag met een rotting een goed pak slaag mogen geven. Het mocht niet zo zijn; helaas zag Adolf dit al aankomen en heeft hij de eer aan zichzelf gehouden.
Hoe zit het nu met E.T.B. en de afwikkeling van zijn aperte schuld? Werd hij ooit door de verzoeningscommissie naar huis gestuurd en van vervolging vrijgesteld? Ik weet het niet, maar ik neig er toch naar om te denken dat hij nu eindelijk zijn verdiende loon heeft gekregen, alhoewel ik een publieke tentoonstelling en een dagelijkse vernedering toch meer had zien zitten. Maar dat was in het moderne niet apartheids Zuid-Afrika natuurlijk geen optie.
Ik zit in een morele limbo hier. Twee arbeiders die hun baas vermoorden is een verschrikkelijk gebeuren. Je zou willen dat dit soort geweld nu eindelijk eens afgelopen zou zijn in het Zuid-Afrikaanse. Maar anderzijds vind ik het ook goed dat een politiek icoon als E.T.B. met de grond gelijk is gemaakt, net zoals dat op zijn laatst 70 jaar geleden met Hitler had moeten gebeuren. Misschien kom ik er nog wel eens uit hoe ik daarmee om moet gaan. Tot die tijd zal ik geen traan laten om het verscheiden van die verschrikkelijke man, Eugène Terre’Blance.
