Het bekt wel lekker, dat R‑R-R. De aanleiding van deze (al)literaire hoogvlieger (…) is echter niet fijn. Ik zie in de media vandaag dat de Russische dissident Aleksei Navalny is vrijgelaten nadat hij wegens staatsgevaarlijke activiteiten ruim twee weken heeft vastgezeten.
Even voor de goede orde: “staatsgevaarlijk” is in het Russisch een ander woord voor “neigt naar democratie” en is daarom een kandidaat voor bestrijding door Poetins stoottroepen. Het ontgaat me ondertussen waarom ze daar in Moskou de moeite nog doen om de pretenties van democratie, verkiezingen en überhaupt oppositie nog hoog te houden. Iedereen weet – zowel in Rusland als daarbuiten – dat het klinkklare onzin is.
Poetin en zijn entourage van super rijke en machtige mannen gaan echt het podium niet vrijmaken voor een nieuw regime. Dat zou namelijk betekenen dat ze hun vingers uit de pappot moeten halen ten gunste van een nieuwe elite of voor (god beter het) een democratisch gevormde grote-mensen-regering. En dat doen ze niet; nu niet en over 10 jaar niet. De enige weg die volgens mij voor Rusland open ligt is die van een oplopende interne spanning, gevolgd door een revolutie of een burgeroorlog. Met beide catastrofes hebben ze ruime ervaring.
De calculatie is niet echt ingewikkeld. Poetin steunt voor zijn regime op repressie, manipulatie en monopolisering van de media en het uitdelen van rijkdom aan zijn uitvreters. Aan al dat moois zit echter een grens.
Repressie bijvoorbeeld, kan tot op zekere hoogte worden volgehouden, maar dan kan het niet meer erger. Uiterlijk vanaf dat punt in de tijd begint het gewapende verzet te smeulen. Wat dan gaat meespelen is die Russische instelling inzake dat soort dingen: als Russen radicaal gaan dan wordt het heftig. Dat laatste is een afgeleide van hun gecombineerde eigenschappen van patriottisme, de hang naar een sterke leider, het zelfvertrouwen als het om de strijd gaat én de ondertussen uitgebreide organisatie van militante jongens door het gehele land.
Wat daar nog bij komt is de gewoonte van Russische leiders om – als je vanaf de middeleeuwen kijkt – vrij vaak aan een uiterst gewelddadig einde te komen. Dat wordt niet noemenswaardig door het volk of de oppositie geregeld, maar eerder door zogenaamde interne vertrouwelingen van het regime. Van de vroegere Tsaren – tot de revolutie van 1917 – is zeker de helft door de hand van de eigen hofhouding of familie afgemaakt. De lichting Sovjet-leiders is – voor zover we dat kunnen weten – er in die zin nog goed vanaf gekomen, maar het oude metier van staatskoppensneller is in no time weer in ere hersteld. Zo wordt “staatshoofd” weer die traditioneel levensgevaarlijke baan.
Ofwel, de Russische Souverein uithangen is notoir slecht voor de gezondheid. Nu ik er aan denk: je snapt niet dat er zo veel animo voor is. Wat dat aangaat zou ik Navalny willen aanraden zijn heil ergens anders te gaan zoeken, tenzij hij het voor elkaar krijgt om van Rusland een democratisch land te maken. Dat zit er volgens mij echter niet in. Het zit niet in de Russen, zeg ik daarmee; net zoals het ook niet de Turken zit. Ook die natie is momenteel hard op weg een gecertificeerde dictatuur te worden, met medeweten en zegen van het volk.
Voor het gevoel blijft het trouwens een heel eigenaardig ding: het vok dat de democratie afschaft. Eigenlijk zou het niet moeten kunnen. Maar het kan wel. Het is ook in 1933 gebeurd…
Update 12 april 2017: En dan nog even dit bericht…
