Na deze cryptische blikvanger moet ik uitleggen wat ik bedoel met “de Mensheid bestaat niet”. Eigenlijk is het simpel. Alle mensen bij elkaar noemen we dan wel “De Mensheid”, maar we doen dat voor zover ik weet met geen andere soort. Alle chimpansees bij elkaar worden bijvoorbeeld niet “De Chimpanseeheid” genoemd en alle katten niet “De Katheid”. Ik hoef niet eindeloos door te gaan met andere soorten om mijn punt te maken. Iedereen snapt dit.
De vraag is dus logisch. Waarom hebben we het wel over een mensheid? Waarschijnlijk omdat we dat nodig hebben en ik krijg steeds beter door waarom. Het lijkt te zijn omdat we onze soort – Homo Sapiens – op de een of andere manier ergens voor verantwoordelijk willen stellen. Een voor de hand liggend issue is de vervuiling van onze planeet. Die wordt vaak toegeschreven aan “De Mensheid”. Alleen klopt het niet helemaal; of beter, helemaal niet. Om bij dit simpele voorbeeld te blijven: het zijn mensen die de planeet vervuilen en wel mensen met hele specifieke kenmerken, zoals “in bezit van auto” of “levend in een land met een consumptiemaatschappij” of “beschikkend over kapitaal en macht”. ” De reeks is even willekeurig als duidelijk. De moraal van mijn bezwaar tegen het generieke gebruik van de term “De Mensheid”, is dat er veel mensen zijn die helemaal niets slechts doen. Die horen toch ook bij de mensheid? Er zijn mensen die slachtoffer zijn, of mensen die helemaal niets te maken hebben met de opkomst van onze hoog-geïndustrialiseerde en vervuilende samenleving. Die dragen daarvoor dus ook geen verantwoordelijkheid.
In die hierboven laatstgenoemde categorie valt bijvoorbeeld iedereen die jonger is dan 18 jaar. En dat wat net iets ouder is zit in grote getale (25.000 stuks alleen al) hier op een technische universiteit, met de rotsvaste ambitie om de wereld te redden van haar ondergang. Als ik dat alleen al zie, hoe kan ik dan volhouden dat “De Mensheid” slecht is? En dan heb ik nog maar een nano-voorbeeld te pakken, een klein deeltje van een hele wereld van ongetwijfeld zeer bewonderenswaardige ambities en doelen die door de aankomende generaties gekoesterd worden. Het redden van de planeet is daarbij niet het enige focuspunt. Een rechtvaardigere wereld is dat ook, naast nog een heleboel andere correcties op de voorgaande generaties die onze nakomelingen op de rol hebben staan.
De Mensheid iets aanrekenen alsof het een entiteit met handelingscapaciteit is, is onzinnig, irrationeel en politiek ook zeer twijfelachtig. Het is een indicator voor een politiek sentiment dat 80 jaar geleden heel hip was in Europa, maar waarvan je ver weg wilt blijven. Het is net zoiets als dieren beter dan mensen vinden, wat eveneens een teken van een zeer rechtse en verwerpelijke attitude is. Willen we een betere wereld voor alle soorten die deze planeet bevolken? Dan moeten we ophouden met denken dat er een “Mensheid” is die verantwoordelijkheid moet nemen in plaats van “Mensen” die dat moeten doen. Verbeter gerust de wereld, maar begin vooral bij jezelf…
