Fages. Die term ken ik. Een fage is een proto-virus dat minder materiaal bevat dan een virus maar op dezelfde manier een DNA-payload in een cel (van een gastlichaam) kan droppen. Enige decennia geleden heb ik er al eens van gehoord in verband met het eigenaardige fenomeen dat veel wetenschap uit het Oostblok door de wereld werd genegeerd. In Rusland zijn ze al heel lang heel ver met het onderzoek naar en de toepassing van fages, maar dat is lang buiten ons westerse zichtveld gebleven. Dat heeft zo ver kunnen komen omdat westerse wetenschappers nu eenmaal geen Russisch lazen en er – zeker ten tijde van de koude oorlog – niet veel uitwisseling was. Het heeft de gemeenschap heel lang in staat gesteld om te doen alsof ze daar in Rusland achterlijk waren.
Het tij lijkt – overigens niet voor de eerste keer – te keren als het om het onderzoek naar fages gaat. We zitten aan onze kant van de oostgrens al heel lang met het buitengewoon gemene en hardnekkige probleem dat steeds meer van onze antibiotica niet meer werken en er steeds meer bacteriën resistent worden. Dit wordt weer veroorzaakt door het wilde en onbeheerste gebruik van dat spul in onze voedsel-productieketen. Daarnaast zijn er nog mensen die voor elke verkoudheid “even een kuurtje halen”, terwijl een virus geen boodschap heeft aan antibiotica. Ofwel, tegen verkoudheid – of griep – werkt een antibioticum niet. Toch zijn er nog artsen die er aan meewerken ook; waarschijnlijk om de patiënt tevreden te houden; met alle nadelige gevolgen van dien. In ieder geval hebben we nu noodgedwongen oplossingen nodig die geen antibioticum zijn. Enter: fages.
We mogen blij zijn met de richting weg van de antibiotica die de oosterlingen zo lang hebben gevolgd, want het zou wel eens onze redding kunnen zijn. Er is echter een probleem: door de dynamiek van de fages – die mee-evolueren met de bacteriën die ze bestrijden en zo dus geen last van resistente doelwitten krijgen – is een kogelvrije technische omschrijving niet mogelijk. Fages zijn niet statisch, ze veranderen de hele tijd. Precies hierdoor is toelating op de Europese markt momenteel zo ongeveer uitgesloten. Zo’n toelating vraagt namelijk om een hele precieze blauwdruk van een medicijn, voordat het mag worden ontwikkeld, getest en toegelaten. In het geval van deze fages zou die regelgeving moeten wijzigen, want het ziet er naar uit dat ze wel eens onze enige redding zouden kunnen zijn.
Er is gelukkig een achterdeurtje. Als ik ooit fages nodig heb en ze bestaan hier nog niet, dan kan ik ze bij elke Oost-Europese apotheker kopen. Ik vermoed echter dat Europa haar beleid ten gunste van de fages gaat veranderen voordat er erg veel resistentiedoden gaan vallen, want dat punt is dichterbij dan de meesten van ons denken.
