Het tabelletje hieronder heb ik vanmorgen uit NOS.nl gehaald. Zoals ik al verwachtte toen ik de boeken van Stiglitz en Piketty las, is de verdeling van rijkdom op deze planeet niet minder scheef maar schever geworden. Er zijn nu nog minder mensen die meer van het totale wereldkapitaal in handen hebben. Ik vraag me niet eens meer af waarom ik niet verbaasd ben. Waarschijnlijk omdat met de verkiezing en het aantreden van Donald Trump als president van de V.S. er een nieuwe lichting miljardairs meekomt die het steeds ondoorzichtiger wordende Trumplex gaat managen. De V.S. wordt een echte multinational; eentje die op commerciële leest geschoeid is.
De heren hier boven bezitten samen 99% van alle rijkdom, wat evenveel is als het gezamenlijke bezit van 3,6 miljard mensen aan de onderkant van de piramide. Opgeteld is het op een haar na 400 miljard dollar. Daarvan kun je de hele derde wereld van onderwijs en gezondheidszorg voorzien. Deze groep van acht perverselingen is een reductie ten opzichte van zes jaar geleden: het waren er toen 388. Ofwel, het is een onontkoombaar feit dat de ongelijkheid groeit, en niet zo’n klein beetje ook.
Deze cijfers komen uit het rapport An Economy for the 99% van Oxfam Novib. Haar directeur Farah Karimi stelt onomwonden:
Ons rapport toont opnieuw aan dat extreme ongelijkheid wereldwijd nog steeds toeneemt. Het is een schande dat een handjevol mensen over zo veel vermogen kan beschikken, terwijl een op de tien mensen moet rondkomen van minder dan 2 dollar per dag.
Een belangrijke oorzaak is de perverse belastingmoraal van extreem rijke mensen en internationale bedrijven. Daardoor lopen veel landen belastinginkomsten mis. Tegelijkertijd wordt over de hele wereld gesneden in de budgetten voor onderwijs en gezondheidszorg. Overheden moeten politieke moed tonen zodat belastingontwijking door internationale bedrijven en de superrijken wordt aangepakt.”
Als ik mijn bovengenoemde notities over Stiglitz en Pikkety nasla dan begint mijn bloed weer te koken. Ik deed daarin een voorspelling over het revolutiepotentieel van de wereld, nu “Het Proletariaat” overal zo veel mondiger, beter en ontwikkelder is geworden. Jammer genoeg rekende ik niet op het opkomende populisme, dat uiteindelijk de massa, die het in het geheel niet breed heeft, voor het karretje van de kapitalisten heeft weten te spannen. Dat lijkt in ieder geval in de V.S. zo te zijn. Ook deed ik aannames over de ontwikkeling van de arbeiders in de V.S.. Wellicht zit ik daar volledig naast en zijn ze daar gewoon veel onnozeler dan hier in Europa, waar de ongelijkheid toch beduidend minder is. Ons sociaaldemocratisch gehalte is ook enige magnitudes groter.
Of er in de V.S., waar de midden- en de onderklasse de komende vier jaar nog eens extra uitgeknepen zullen worden, dus ooit een revolutie zal ontstaan waag ik nu te betwijfelen. Die Amerikanen zijn er te dociel en te gedwee voor en ze geloven teveel in het kadaverkapitalisme. Geld lijkt in dat land de enige indicatie voor succes te zijn en iedereen staat daarom op zijn recht op de Amerikaanse Droom. Een ding weet ik heel zeker: op die manier krijg je nooit een maatschappij die menselijk wordt.
De onvoorspelbare en onberekenbare Trump gaat niet helpen om de ongelijkheid in Amerika aan te pakken. Zo veel is ondertussen, nog voor zijn inauguratie, duidelijk. Vooralsnog heb ik in hem – na zijn barrage aan volstrekt idiote en hersenloze Tweets – nog minder vertrouwen dan ik al had. Het is een boer die niet bijster veel lijkt te snappen van goede manieren, buitenlandse politiek, diplomatieke mores, landsbestuur, cultuur, verantwoordelijkheid of goede smaak. Het worden onzekere en onfijne tijden.
Zo dat was wel even schrikken dat lijstje met de 8 meest rijke personen. Die bedragen gaan elk voorstellingsvermogen te boven. Het is een van de vele nare bijeffecten van de volstrekt ontspoorde globalisering. Het neoliberalisme wordt als een soort religie aan ons verkocht. Verdere economische groei zou beter zijn voor de mensheid. Ik zou niet weten waarom wij nog meer economische groei dan nu moeten hebben, terwijl het gros van de wereldbevolking er mede hierdoor alleen nog maar verder op achteruit gaat. Uit wanhoop komen mensen hun heil in Europa zoeken, waar slechts een paar mensensmokkelaars en “Happy few†gelukkig mee zijn, want het zijn goedkope werknemers.
De globalisering is funest voor onze planeet, waarbij goederen milieuvervuilend en energieverspillend van A naar Z worden getransporteerd, terwijl niemand op die kankerverwekkende plastiek- ramsj uit Zuidoost-Azië zit te wachten of per se appels uit Zuid-Afrika hoeft te eten.
Als wij Trump mogen geloven maakt hij korte metten met verdere globalisering en wil hij bedrijven straffen die hun organisatie verplaatsen naar lagelonenlanden. Het klinkt mooi en het zou wellicht de expansiedrift, de buitensporige export/import en de verdere verrijking van enkelen voor een gedeelte aan banden leggen. Maar…In een van je stukken schreef je al dat Trump onvoorspelbaar is of zoals Chomsky in een interview met Al Jazeera zei: “The most predictable aspect of Trump is his unpredictabilityâ€
We gaan het mee maken.
Economische groei wordt geacht nodig te zijn omdat de bevolking groeit. Daarvoor zijn banen nodig want die mensen moeten werken en eten. Zo ongeveer is de gedachte. Er zijn echter met een groeiende bevolking andere scenario’s mogelijk die niet uitgaan van economische groei en/of van een extractie-economie. Bovendien wordt er veel verspild aan mensen die kapitaal oppotten om er vervolgens niets meer mee te doen dan er rente of dividenden van te trekken.
Kapitalisten zijn daarom slechte stimulatoren voor de economie. Hierop kun je Piketty naslaan als je ooit een week lang niets beters te doen hebt. Beter is een grote overheid die veel investeert in infrastructuur, onderwijs, gezondheidszorg en eventueel defensie. Dat klinkt wel heel erg Keynsiaans en een Amerikaan zal gelijk zeggen dat je een communist bent, maar die weten nu eenmaal niet beter. Met een intelligente en eerlijkere belasting – vooral op successie, die wat mij betreft op vermogen boven de miljoen 100% zou mogen zijn – heb je ook geen last van oplopende staatsschuld…